Terapia koherencji ( spójności) to krótkoterminowa , doświadczeniowa terapia indywidualna, par i rodzin, która  została opracowana przez Bruce’a Eckera i Laurel Hulley jako synteza wniosków z konstruktywistycznej praktyki klinicznej i odkryć  neuronauki (1). Terapeuci ci zwrócili uwagę na te momenty w pracy psychoterapeutycznej, które były przełomowe i , które przynosiły znaczną poprawę stanu klinicznego czy wręcz ustąpienie problemu. Po przeanalizowaniu wielu sesji terapeutycznych odkryli, że u podstawy tych przełomowych sesji leży proces rekonsolidacji niejawnej pamięci emocjonalnej.  Centralnym założeniem tego podejścia jest  zasada spójności ( koherencji) symptomu z nieświadomymi , adaptacyjnymi w przeszłości i wciąż aktywnymi konstrukcjami , które bezpośrednio lub pośrednio powodują występowanie symptomu.  To założenie wynika z idei konstruktywistów, mówiących , że poznanie otaczającej nas rzeczywistości jest aktywnym procesem , podczas którego osoba konstruuje opis rzeczywistości, a nie biernie go odtwarza. Dlatego objaw nie jest traktowany w tym podejściu jako coś patologicznego ale jako wyraz adaptacji organizmu do zapisanych w proceduralnej pamięci niejawnej schematów ( konstruktów ), które powstały w przeszłości na podstawie, często jednostkowego, silnie emocjonalnego,   doświadczenia. Terapeuta w tym podejściu, zamiast przeciwdziałać symptomowi, prowadzi klienta do doświadczeniowego odkrycia wspomnianych schematów i zintegrowania ich ma poziomie świadomym. Podkreślić należy , że terapia musi być doświadczeniowym procesem bo tego wymaga mózg aby doszło do zmiany na poziomie neuronalnym( 2). Zachodząca wówczas rekonsolidacja pamięci emocjonalnej polega na zmianie dawnych schematów ( engramów pamięci emocjonalnej) , które kiedyś były adaptacyjne na nowe schematy ( nowe engramy pamięci emocjonalnej), które w aktualnej sytuacji życia pacjenta są bardziej adaptacyjne. Wiedza ta, płynąca z odkryć neuronauki, jest stosunkowo świeża, bo opisana przez N.Napiera i wsp. w 2000 r. Wcześniej uważano ,że treści zapisane w nieświadomej pamięci proceduralnej są niezwykle stabilne i praktycznie niezmienne (3).

A jakich kroków wymaga mózg pacjenta aby doszło do rekonsolidacji pamięci emocjonalnej, a co za tym idzie modyfikacji czy usunięcia problematycznych schematów z przeszłości a w końcowym rezultacie usunięcia objawów?

Składa się z 3 części:

I.  Sekwencji dostępu

II. Sekwencji usunięcia ( transformacji)

III. Weryfikacji

Ad I: W tej części pracy terapeutycznej terapeuta ma :

1. Zidentyfikować symptom
2. Odnaleźć schemat związany z symptomem
3. Zidentyfikować wiedzę niezgodną ( sprzeczną ze schematem)

 Jak już wspomniano powyżej, praca terapeutyczna musi być doświadczeniowa, czyli pacjent nie ma poznawczo relacjonować ale niejako odtworzyć, odegrać, ze szczegółami co widzi, co słyszy , co odczuwa z ciała  gdy pojawia się problem.  Następnie odnajduje się schemat związany z objawem , który jest zapisywany na karteczce, którą pacjent pomiędzy sesjami czyta ( szczególnie kiedy pojawia się objaw), po to aby ten schemat stał się bardziej świadomy. Trzecim elementem jest odkrycie wiedzy sprzecznej, niezgodnej z tym schematem. Może to się odbyć zarówno na sesji jak też poza nią.

Ad II: Pamiętając o doświadczeniowym charakterze pracy terapeutycznej zachęca się do reaktywacji ( odtworzenia, odegrania) schematu wymaganego do wystąpienia objawu. Równolegle należy, również doświadczeniowo aktywować sprzeczną ze schematem wiedzę. Kilkukrotne zestawienie tych dwóch doświadczeń powoduje , że w mózgu pacjenta dochodzi do pojawienia się tzw. okna rekonsolidacji pamięci czyli do odblokowania dawnych zapisów w pamięci emocjonalnej i nadpisania/ zastąpienia ich nowymi zapisami.   

 Ad III : Proces weryfikacji czyli sprawdzenia czy nastąpiła modyfikacja/usunięcie dawnych emocjonalnych schematów polega na obserwacji u pacjenta:

- braku emocjonalnej reakcji w sytuacji kiedy pojawiał się problem

-ustania występowania problemu

-braku konieczności przeciwdziałania występowaniu problemu.

1. Michał Jasiński „Terapia koherencji jako synteza wniosków z konstruktywistycznej praktyki klinicznej i odkryć neuronauki”  Psychoterapia 4 (171), 2014
2. Mafled Spitzer „ Jak uczy się mózg?” Wydawnictwo Naukowe PWN , Warszawa, 2008
3. Matthew Dahlitz, Geoff Hall „ Memory Recosnolidation in Psychotherapy”  The Neuropsychotherapist Special Issue, Columbia , USA, 2017
4. Bruce Ecker, Robin Ticic, Laurel Hulley “ Odblokowanie mózgu emocjonlanego” Wyd. Zielone Drzewo Instytut Psychologii Zdrowia PTP, Warszawa , 2017